ناوه‌ڕۆك
شێوازەکانی ڕاگواستنی کورد لە دوای ڕێکەوتن نامەی جەزائیر بەم شێوەیە بوو
- ڕاگواستنی دانیشتوانی ئەو ناوچانەی بە شوێنی ستراتیژی بەرگریکردنی عێراق دادەنرا.
- ڕاگواستنی ناوچە نەوتییەکان.
- ڕاگواستنی ناوچە سنووریەکان.
یەکەم: ڕاگواستنی دانیشتوانی ناوچە ستراتیژیە بەرگریکردنەکانی عێراق
ئەو ناوچە و ڕێگاو بانانە کە سوپای دەوڵەتی عێراق لە هێڕشی سەربازیدا بۆ گرتنی ئامانجێکی ستراتیژی دەگرێتە بەر، وەکو گوندەکانی (قەزای خانەقین و مەندەلی لە پارێزگای دیالە)، (قەزای بەدرە لە واسیت) و قەزاکانی شێخان و تەلکێف و تەلەعفەر و شەنگال، لە پارێزگای موسڵ و بەشێک لە قەزای زاخۆ و سمێل لە پارێزگای دهۆک و بەشێک لە قەزای دوز لە پارێزگای کەرکوک.
دووەم: راگواستنی ناوچە نەوتییەکان.
ئاشکرایە کە نەوت ماددەیەکی ستراتیژییە و گرنگی جیۆپۆلەتیکی هەیە لە ئابووری دەوڵەتاندا. کوردستانیش زامنی بوونی بڕێكی زۆری خاوی نەوتی مسۆگەر کردووە، بۆیە شاڵاوی بە عەرەبکردن و ڕاگواستن بە زۆری دانیشتوانی ئەم ناوچانەی گرتەوە کە بە نەوت دەوڵەمەندن. ناوچەکانیش ئەمانەن:
١- ناوەندی قەزای کەرکوک و قەزای دوبز لە پارێزگای کەرکوک.
٢- قەزای کۆیە لە پارێزگای هەوڵێر.
سێیەم: ڕاگواستنی ناوچە سنوورییەکان.
بە پێی ڕێککەوتننامەی جەزائیری ساڵی ١٩٧٥، کە دەرفەتێکی باش بوو بۆ دەسەڵاتدارانی بەعس، تا نەخشە و پلانەکانیان لە کوردستان جێبەجێبکان، هەر بۆیە بە پەلە کەوتنە ڕاگواستنی ناوچە سنوورییەکانی (عێڕاق-ئێران) و (عێراق-تورکیا) و (عێراق- سوریا)، بە قوڵایی (١٠-٢٠ کم)، بە ناوی پشتێنەی ئەمنییەوە، بۆ ئۆردوگا زۆرەملێیەکان. لە نێوان ساڵانی (١٩٧٥-١٩٧٨) دەیان هەزار خێزانی کورد لە ئۆردوگاکان کۆکرانەوە و هەموو گوند و لادێکانی سەر سنوور لەگەڵ خاک تەخت کران، ناوچەکانیش ئەمانە بوون:
- قەزاکانی چۆمان، ڕەواندوز، مێرگەسۆر لە پارێزگای هەوڵێر.
هەردوو قەزای ئامێدی، زاخۆ لە پارێزگاکانی دهۆک.
قەزاکانی قەڵادزێ، رانیە، شارباژێر، شارەزوور و سەرجەم گوندە سنوورییەکانی نێوان عێراق و ئێران لە پارێزگای سلێمانی.
هەر لە چوارچێوەی سیاسەتی بە عەرەب کردن، حکومەتی بەعس ناوی پارێزگای کەرکوکی گۆڕی بۆ پارێزگای (التأمیم) و دووبارە نەخشەی ئیدارەی پارێزگاکەی داڕشتەوە، بە پێی نوسراوی سەرۆکایەتی کۆمار ژمارە (٤١) لە ٢٩/١/١٩٧٦ هەر چوار قەزای چەمچەماڵ، کەلار، کفری، دوزخورماتوو و لە پارێزگاکە داماڵدران و لکێنران بە پارێزگاکانی سلێمانی و دیالە و سەلاحەدین و بە ریزبەندی. ئامانج کەمکردنەوەی ڕێژەی کورد بوو لە پارێزگای کەرکوک.
